هنرستان دارالفنون مشهد تاریخ فرهنگی شهر است

وقتی اسم «دارالفنون» به میان می‌آید، ناخودآگاه یاد زحمت‌ها و خدمات امیرکبیر می‌افتی. دارالفنون به‌معنی محل علم و فن است؛ جایی که فوت‌وفن کار فنی را به کسی آموزش می‌دهند. دارالفنون، نام مدرسه‌ای است که به‌ابتکار امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران در سال ۱۲۶۶ هجری‌قمری تأسیس شد.

دارالفنون را می‌توان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست. در نوشته‌های ایرانی، تا دیرزمانی همه دانشگاه‌های خارجی را «دارالفنون» می‌خواندند. از نامه‌های به‌جامانده از امیرکبیر و مندرجات روزنامه وقایع اتفاقیه و اسناد دیگر برمی‌آید که در آغاز، نام خاصی برای این واحد آموزشیِ دردست‌ساخت درنظر نگرفته بودند و از این بنا با عناوین «مدرسه»، «مدرسه جدید»، «مکتب‌خانه پادشاهی»، «تعلیم‌خانه»، «معلم‌خانه» و «مدرسه نظامیه» یاد شده است.

در آخرین نامه‌ای که امیرکبیر به سفیر ایران در روسیه برای پیگیری جذب استادان اروپایی می‌نویسد، از این بنا به‌عنوان مدرسه نظامیه یاد می‌کند. مدرسه قدیمی دارالفنون که نخستین و بزرگ‌ترین مدرسه به سبک جدید است، ۱۵۴ سال پیش روز یکشنبه نهم دی‌۱۲۳۱ خورشیدی افتتاح شد و حالا پس‌از آن سال‌ها هنوز که هنوز است، دارالفنون حرف نخست را در آموزش می‌زند.

در شهر مشهد نیز دقیقا در ابتدای ورودی بولوار هنرستان، یکی از بولوار‌های اصلی منطقه ما، مدرسه‌ای به نام دارالفنون تاسیس شده است. هم‌نام‌شدن با دارالفنون و نخستین دانشگاه مدرن ایران، بهانه‌ای شد تا به‌سراغ این مدرسه برویم و از نزدیک با فعالیت‌های آن آشنا شویم.  

معماری منحصربه‌فرد

محمدرضا سلطنتی‌سرابی، مدیر ۵۱ ساله مدرسه از سال ۶۶ به استخدام آموزش‌وپرورش درآمده و بعداز مدت هشت‌سالی که در تهران مشغول به خدمت در آموزش‌وپرورش بوده، به مشهد می‌آید و بعداز چندین سکان مدیریت در مدارس مختلف، در سال ۹۰ با تاسیس هنرستان دارالفنون به‌عنوان مدیر این هنرستان منصوب می‌شود.

او در ۳۰ سال سابقه کاری‌اش، ۲۲ سال پست مدیریت را تجربه کرده است. وی یکی از بنیان‌گذاران اصلی هنرستان امام خمینی (ره) و هنرستان نمونه‌دولتی دارالفنون است. دانش‌آموزان دارالفنون از زمان تاسیس تاکنون توانسته‌اند موفقیت‌های بسیاری را در کارنامه این هنرستان به ثبت برسانند که از آن جمله می‌توان به کسب مقام‌های کشوری نفرات اول تا سوم مسابقات علمی و عملی کشور، کسب رتبه یک‌رقمی دانشکده‌های مهندسی (۶ نفر از هنرجویان) کسب رتبه دورقمی دانشکده‌های فنی مهندسی (۲۵ نفر)، قبولی تمامی هنرجویان فارغ‌التحصیل هنرستان در دانشکده‌های فنی  و... اشاره کرد.

سلطنتی‌سرابی با افتخار از کار در این مدرسه یاد می‌کند و می‌گوید: هنرستان فنی نمونه دولتی دارالفنون تنها هنرستان و آموزشگاه منحصربه‌فرد از لحاظ بنا و معماری سنتی و ایرانی در کشور است.

این هنرستان در زمینی به مساحت ۵ هزارمترمربع و در سه‌طبقه احداث شده و علاوه‌بر کلاس‌های درس به کارگاه‌های سبک و سنگینی به‌منظور آموزش به هنرجویان تجهیز شده است. پنج‌کارگاه در این هنرستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به کارگاه کامپیوتر، الکترونیک، الکتروتکنیک، نقشه‌کشی معماری و تاسیسات اشاره کرد.

این هنرستان برای اولین‌بار در مهرماه ۹۰ اقدام به پذیرش دانش‌آموز در رشته‌های الکترونیک، الکتروتکنیک، تاسیسات، تربیت بدنی، کامپیوتر و نقشه‌کشی معماری کرد. ساختمانی بسیار زیبا که براساس معماری اسلامی ایرانی بنا شده است، اولین چیزی است که چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

این هنرستان در زمین به مساحت پنج هزار مترمربع ساخته شده و بنای آن براساس معماری ایرانی و اسلامی است

کارگاه‌ها و کلاس‌های بزرگ، مجهز و هوشمند، زمین فوتبال اختصاصی، سالن تنیس روی میز، حیاط بسیار بزرگ و زیبا، کتابخانه، سالن اجتماعات بسیار مجهز و نمازخانه فقط گوشه‌ای از امکانات مادی این هنرستان است.

وی به‌عنوان یکی از مدیران موفق این شهر معتقد است که هیچ تحولی در آموزش‌و‌پرورش رخ نخواهد داد، مگر اینکه ابتدا در نحوه نگرش مدیران مدارس به‌عنوان رهبران نظام آموزشی تغییر حاصل شود و شاید هیچ تحولی در نحوه نگرش آن‌ها روی ندهد، مگر وقتی که سطح و نوع انتظاراتشان تغییر کرده باشد.

سرابی با بیان اینکه تقدیر از نخبگان و کسانی که در آزمون و مسابقات علمی مقام آورده‌اند، یکی از برنامه‌هایی است که در این هنرستان پیوسته انجام می‌شود، می‌گوید: پیشرفت به‌معنای درست آغازکردن است و این وظیفه مدیران است که فرصت‌ها را برای آیندگان این مرزو و بوم فراهم آورند و با برنامه‌ریزی صحیح و اصولی فرصت‌های رشد را برای دانش‌آموزان مهیا کنند.

وی مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی هنرستان دارالفنون را شناخت بهتر استعداد و علاقه دانش‌آموزان و ایجاد زمینه مناسب برای هدایت آنان به‌سمت اشتغال مفید، احراز آمادگی نسبی دانش‌آموزان برای ادامه تحصیل در سطوح بالاتر و ایجاد علاقه و احترام به کار تولید و تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری بیان می‌کند. وی معتقد است: اگر کسی دیپلم هنرستان را بگیرد، دیگر بیکار نمی‌ماند و همیشه کار دارد؛ چرا‌که فوت‌و‌فن کار را آموخته است.

مشارکت دانش‌آموزان در امور مدرسه، رمز موفقیت است

وی که نزدیک به ۲۳ سال سابقه خدمت در عرصه مدیریت دارد، از نظم و انضباط به‌عنوان سرلوحه کار آموزش یاد می‌کند و می‌گوید: قبل‌از فرارسیدن روز اول مهر، جلسه‌ای توجیهی برای دانش آموزان و والدین ورودی‌های جدید داریم تا در‌جریان تمام فعالیت‌های یک‌ساله آموزشی تحصیل قرار بگیرند.

سرابی، یکی از رمز‌های موفقیت را مشارکت تمام اعضای مدارس در امور مختلف می‌داند و می‌گوید: علاوه‌بر برگزاری جلسه انجمن و اولیا، جلسه پرسش و پاسخ با دانش‌آموزان همه رشته‌ها را به‌ترتیب در فواصل زمانی مناسب برپا می‌کنیم؛ از این طریق در‌جریان مشکلات دانش‌آموزان قرار می‌گیریم و در‌صدد رفع آن بر‌می‌آییم. به گفته وی، این هنرستان در حال حاضر با ۱۲۰ کارمند که همه معلمان آن، اکثرا داری مدرک کارشناسی‌ارشد و بیشتر هستند، مشغول آموزش به هنرجویان است.

سرابی که خود به‌عنوان مربی ورزش در رشته‌های کشتی باستانی و بدن‌سازی فعالیت می‌کند، می‌گوید: خوشبختانه دانش‌آموزان این هنرستان توانسته‌اند در مسابقات ورزشی نقش پر‌رنگی داشته باشند و حتی افتخاراتی را برای این هنرستان ثبت کنند.

وی به یکی دیگر از برنامه‌های اصلی این هنرستان که آن هم شورای دانش‌آموزی است، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: دانش‌آموزان کلاس‌های مختلف هر کدام برای کلاس خود یک نماینده انتخاب می‌کنند و تمام مشکلاتشان را بدون هیچ ملاحظه‌ای دراختیار او قرار می‌دهند و آن نماینده نیز این مشکلات را به مدیر مدرسه انتقال می‌دهد.

دیدار اولیا با مربیان و مشاوره دوره‌ای با خانواده‌ها از دیگر برنامه‌های این هنرستان است که ضمن آن، مربیان درباره مشکلات درسی دانش‌آموزان به خانواده‌ها هشدار می‌دهند و به فکر رفع آن هستند.
علاوه‌براین بازدید مدیران سایر مدارس مشهد و شهر‌های دیگر از این مدرسه و ارائه تجربیات به آنان برای این هنرستان افتخاری است.

به گفته وی، همه کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های هنرستان مجهز به دیتا پرِوژکتور، رایانه، تخته وایت‌برد سه‌طبقه و سیستم شبکه، کاملا هوشمند است. این هنرستان دارای یک سالن اجتماعات مبله‌شده و مجهز به سیستم هوشمند با گنجایش ۱۵۰‌نفر به‌منظور برگزاری جلسات شورای دبیران و انجمن اولیا و مربیان و پرسش و پاسخ دانش‌آموزان و هنرجویان و همچنین هشت‌سالن کارگاهی مجهز به امکانات روز آموزشی و آزمایشگاه (فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی، برق و آناتومی) و سالن ورزشی تنیس روی میز، زمین‌های ورزشی هندبال، فوتبال، والیبال و بسکتبال است.

هنرستان فنی نمونه دولتی دارالفنون ناحیه ۶ مشهد در سال تحصیلی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ با افزایش رشته‌های فنی خود به شش‌رشته و جذب حدود ۱۲۰ دانش‌آموز سال اول ازطریق برگزاری آزمون سراسری مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان، دارای ۳۵۰ دانش‌آموز و ۸۵ نفر کادر اداری و آموزشی مجرب است.


* این گزارش چهارشنبه، ۷ مرداد ۹۴ در شماره ۱۵۷ شهرآرامحله منطقه ۹ چاپ شده است.